آثار مثبت و منفی دوستی های دوران نوجوانی
والدین و مسؤولان همیشه درباره روابط همتایان با یکدیگر هشدار می دهند، اما همتایان می توانند تأثیرات مثبت عمیقی روی یکدیگر داشته باشند.
« از این که ناچارم همیشه فلان لباس را بپوشم و بهمان کار را بکنم تا دوستانم مرا بپسندند و من را در جمع خودشان راه دهند، خسته شده ام. دوست دارم بنا به میل و سلیقه خودم زندگی کنم. طبیعی است که بعضی از مردم فیلم های مورد علاقه مرا دوست ندارند، جور دیگری لباس می پوشند یا اصلاً آرایش نمی کنند. دوست ندارم به میل دوستان و همسالانم سبک خاصی را در زندگی داشته باشم. هرکس باید آن طور که می خواهد زندگی کند و در عین حال به وجود و شخصیت خودش افتخار کند، چون اگر همه ما شبیه هم باشیم چطور می توانیم با آدم های تازه و متفاوت آشنا شویم؟»
این سخنان یک دختر نوجوان است که از فشار همتایان و همسالان خسته شده و دوست دارد خودش باشد. فشار همسالان باعث ایجاد شکاف بین نسل ها و به تبع آن سرکشی بسیاری از نوجوانان و درگیر شدن آنها با خانواده می شود.

همتایان شما چه کسانی هستند؟
 

وقتی شما بچه کوچکی بودید، معمولاً والدین برای تان دوست پیدا می کردند، شما را به ورزشگاه می بردند و برای تفریحات تان برنامه ریزی می کردند. حالا که نوجوان شده اید، خودتان درباره دوستان و گروهی که با آنها اوقات تان را می گذرانید، تصمیم می گیرید. دوستان و همتایان کسانی هستند که همسن شما بوده و تجربیات و سلیقه آنها مثل شماست. شما و دوستان تان هر روز با همدیگر تصمیم می گیرید و روی انتخاب و رفتار همدیگر تأثیر می گذارید. این مسأله تا حدی طبیعی است. بشر به طور طبیعی دوست دارد با افراد همتا و همسن خودش ارتباط برقرار کند. هرچه استقلال شما بیشتر می شود، همتایان شما به طور طبیعی نقش بیشتری در زندگی تان بازی می کنند. در نوجوانی و جوانی بیشتر وقت شما با همسن و سالان خود می گذرد. همتایان شما می توانند هم رتبه های تان در مدرسه، دوستان تان در اماکن مذهبی، ورزشی یا کلوپ های فرهنگی باشند. معمولاً همتایان و همسالان در این سنین، راجع به شیوه لباس پوشیدن، فعالیت ها و سبک و روش زندگی روی همدیگر تأثیر می گذارند. معمولاً آدم ها برای این که در گروه همتایان پذیرفته شوند و مورد تحسین آنها قرار بگیرند، در تمام جهات خودشان را به آنها شبیه می کنند.
البته تأثیر همتایان همیشه هم بد نیست. دوستی با رفقای درسخوان و در اصطلاح جوانان امروزی« بچه مثبت ها» به همان اندازه که هم نشینی با تنبل ها افت تحصیلی در بر دارد، موفقیت تحصیلی را در پی خواهد داشت. اگرچه والدین و مسؤولان معمولاً درباره روابط همتایان با یکدیگر هشدار می دهند، اما همتایان می توانند تأثیرات مثبت عمیقی هم روی یکدیگر داشته باشند.

امان از دست همتایان ناجور!
 

گاهی اوقات حتی منشأ استرس های زندگی نوجوان هم به همتایان و دوستان برمی گردد. همتایان به نوجوان فشار می آورند تا کارهایی خلاف میل خود انجام دهد. دزدی، مصرف سیگار و مواد مخدر و انجام کارهای پر خطر از این قبیل هستند. متأسفانه در بیشتر موارد، مقاومت در برابر فشار گروه همسالان و همتایان مشکل است. بعضی مواقع گروه همتایان بدون آن که کلمه ای حرف بزنند، به شکلی ساکت و موذیانه پیام هایی به نوجوان می فرستند و به این ترتیب او را وادار می کنند تا فلان جور رفتار کند، لباس بپوشد و سبک زندگی اش طور خاصی باشد. در این شرایط نوجوان بالاجبار و فقط تحت تأثیر فشار همتایان کارهایی می کند که شاید خودش هم مایل به انجام آنها نباشد. در این گونه موارد، اعتماد به نفس و نقش والدین بسیار مؤثرند، چون افرادی که نمی دانند در موقعیت های مختلف اجتماعی باید چگونه رفتار کنند، به رفتار دیگران دقت کرده و سعی می کنند مثل آنها رفتار کنند.

مقاومت تا پیروزی
 

بالاخره هر کس در مرحله ای از زندگی اش به فشار سفت و سختی که همتایان و همسالان به او وارد می کنند، پایان می دهد. مهم نیست چقدر در انتخاب دوستان تان عقل و درایت به خرج داده اید یا چقدر آنها را می شناسید، اما دیر یا زود به این مرحله می رسید که اجرای بعضی نظریات آنها، مشکل یا غیرقابل قبول است. مقاومت در برابر خواسته های نادرست دوستان فقط به جرأت و شجاعت شما بستگی دارد. اما لازم است که به خودتان در راه رسیدن به این شجاعت کمک کنید. باید درک کنید که بسیاری از خواسته های همسالان و همتایان شما در چهارچوب عرف تعیین شده اجتماع تان نیستند و می توانند زندگی شما را به شدت تحت تأثیر قرار دهند. جهت این تأثیر مسلماً با جهت پیشرفت های فردی و اجتماعی شما( که به یکدیگر وابستگی شدیدی دارند) در یک راستا قرار ندارند!

به ندای درونی تان گوش دهید
 

مقاومت در برابر فشارهای منفی دوستان راحت نیست، اما وقتی آن را انجام دهید حس خوبی به شما دست می دهد و حتی گاهی این شما هستید که روی دوستان تأثیر مثبت می گذارید. اگر جرأت بیان مسایل متفاوت از دوستان را داشته و بتوانید در مقابل درخواست آنها مقاومت کنید، این آنها هستند که دنباله روی شما می شوند. می توانید یک راهنما باشید. مطمئن باشید این ظرفیت را دارید که تغییرات مثبت و چشمگیری در دنیای اطراف تان ایجاد کنید.
* اگر درباره موضوعی احساس خوبی ندارید- حتی اگر به نظر برسد حق با دوستان تان است- همین حس ناراحتی شما به این معناست که این موضوع خاص به نفع شما نیست! این نوع تصمیم گیری ها بخشی از جنبه مقاومت درونی است که به اعتماد به نفس شما بستگی دارد.
* هرچه بیشتر خودتان را بشناسید، امکان مقاومت در برابر تمایلات دیگران در شما بیشتر می شود.
* درباره شرایط احتمالی که فشار ایجاد می کنند، برنامه ریزی کنید. اگر دوست دارید به میهمانی یکی از دوستان بروید اما می دانید که ممکن است در آنجا مواردی وجود داشته باشد که خلاف میل شماست، در این باره خوب فکر کنید و اگر هم می روید، قبلاً درباره شرایط چالش برانگیز مربوطه بیندیشید. تمرین کنید که چطور« نه» بگویید!
* یک عبارت رمز را میان خود و خانواده تان مشخص کنید. با این کار اگر در شرایطی قرار گرفتید که مثلاً دوستان از شما درخواست کار خلافی داشته یا رفتار ناپسندی از آنها سر می زند که شما را هم درگیر می کند، می توانید با تلفن یا پیام کوتاه و به کار بردن رمز مربوطه، به والدین تان خبر دهید که به آنجا آمده و شما را به منزل ببرند.
* «نه» گفتن راحت را یاد بگیرید. این کار به تمرین احتیاج دارد، ضمن این که اگر دوستان شما خوب و مناسب باشند، هیچ وقت مجبور نیستید نه گفته یا با توجیه و معذرت خواهی از زیر فشار درخواست نامناسب فرار کنید. پس اگر دوست تان به شما سیگار تعارف کرد، خیلی راحت بگویید:« نه، عموی من سال پیش بر اثر سرطان ریه ناشی از سیگار فوت کرده و من دوست ندارم به این عاقبت دچار شوم!»
* با آدم هایی دوست شوید که منش و سبک زندگی آنها مثل شماست. دوست خوب کسی است که در شرایط مختلف حامی شما باشد. مطمئن باشید اگر فقط یک نفر دیگر در گروه دوستان مثل شما باشد و با درخواست های نادرست سایر دوستان شما مخالفت کند، قدرت شما دو نفر چند برابر دیگران می شود.
از نیروی والدین تان کمک بگیرید. اگر دوست شما کار خلافی کرد، به او بگویید:« اگر مادرم بفهمد مرا می کشد! او خیلی زود به این گونه مسایل پی می برد و من نمی خواهم او از من ناراحت شود.»
* اگر شرایطی واقعاً خطرناک به نظر می رسد، بدون معطلی مراتب را به والدین، مسؤولان مدرسه یا فرد بزرگسال معتمد دیگری اطلاع دهید.