دوســت و دوستـــــــــــی
قسمت چهارم و پایانی
 
در سه قسمت گذشته با مفهوم دوست و دوستی آشنا شدیم و ضمن بیان اهمیّت دوست و تقش آن در شکل گیری شخصیت انسان و زیان¬بار بودن دوستان ناباب، ضرورت گزینش دوست براساس معیارهای دینی، عقلانی و ماندگار را یادآور شدیم.
در بخش معیارهای دوست به نکات برجسته¬ای اشاره کردیم و گفتیم: سلامت روح، دین¬داری، آخرت¬گرایی، پای¬بندی به تعهّدات، خیرخواهی و انصاف، برخورداری از روح اجتماعی، نوع دوستی و عقل گرایی از مهم¬ترین نشانه¬ها و معیارهای دوست خوب به شمار می¬روند که باید دوستان خود را با توجه به آن ها برگزید.
در این جا یادآور می¬شویم که با توجه به نورسته بودن نوجوانان و این که آنان هنوز تجربه چندانی به دست نیاورده اند تا در تشخیص خوبی¬ها و بدی¬ها و شناخت راه هموار و نقاط کور و خطرناک زندگی از آن بهره بگیرند و دام¬های گسترده از سوی شیطان صفتان دوست نما را تشخیص دهند، تکیه کردن آنان بر معلومات و برداشت¬های شخصی و بی¬نیاز دانستن خود از دانش و تجربیات دیگران، کار درست و خردمندانه¬ای نیست. نوجوانان باید در انتخاب دوست و تطبیق آن با معیارهای صحیح دوست یابی، اوّلاً با هوشیاری و وسواس و با دقت کافی و به دور از انگیزهای زودگذر و جاذبه¬های ظاهری اقدام کنند و ثانیاً از تجربیّات و دانش بزرگان، به ویژه پدران و مادران خود استفاده نمایند. درست است که آداب و رسوم اجتماعی و مقتضیات زمان به منزله¬ی برنامه¬ی عملی و خط مشی زندگی مردم همان زمان قلمداد می¬شوند،که هرکس باید برنامه¬ی زندگی خود را با توجه به آن تنظیم کند، امّا این مسئله به معنای فاصله گرفتن از نسل¬های گذشته و قطع رابطه با آنان نیست.
به قول خطیب توانا و واعظ شهیر، مرحوم محمد تقی فلسفی(قدّس سره):
(( کهن سالان، یک عمر سرد و گرم¬ها دیده و پست[ی] و بلندی¬ها پیموده و در مدرسه¬ی زندگی درس¬هایی فراگرفته-اند. اینان گرچه از جهت جسمانی، ضعیف و ناتوان شده و قدرت فعالیّت و تحرّک را از دست داده¬اند، ولی از نظر معنوی تجاربی ارزنده دارند، نیک و بدها را بیش¬تر می-فهمند و مسائل را بهتر تجزیه و تحلیل می¬کنند. می¬توانند مانند رهبران روحانی، هادی دگران باشند و جوانان و میان سالان را به خیر و سعادتشان راهنمایی نمایند. قال الصادق (علیه السّلام): الشیخ فی اهله کالنبی فی امّته؛1 وجود پیر سالخورده در خانواده¬اش همانند پیغمبر الهی است در بین امتش.))2
بنابراین نوجوانان باید در زمینه¬ی صفات دوستان خوب و مناسب از راهنمایی¬ها و ارشادات والدین خود استفاده کنند و به بهانه¬ی این که آنان قدیمی¬اند، نباید تجربیات ارزنده¬شان را نایده بگیرند. البته از این نکته نیز نباید غافل ماند که نوجوانان امروز به حسب شرایط زمان، نوخواه و نوگرا هستند و به افکار و اندیشه¬های تازه علاقه مند می¬باشند. آنان زبان و آداب و رسوم و سبک زندگی امروزی را طالبند و بر خلاف بیش¬تر بزرگ¬سالان که خواستار سنن و آداب قدیمی¬اند و میل دارند هر چیزی در جای خود باقی بماند و آداب و رسوم و روش زندگی تغییر نکند، اینان دوست دارند که هم¬پای سرعت تحولات اجتماعی و فرهنگی در جهان به پیش روند و با پیشرفت صنعت و تکنولوژی ، روش زندگی آنان نیز تغییر یابد. اگر در زمان¬های گذشته محیط زندگی و محیط کار و فعالیت به گستردگی امروز نبود و بعضاَُ افرادی خود را نیازمند به ایجاد روابط دوستانه با دیگران نمی¬دیدند، دلیل آن نیست که نوجوانان امروز نیز به روش پیشینیان در تمام امور زندگی تن در دهند و به دور از دوست و دوستی¬ها به زندگی اجتماعی خود ادامه دهند. ممانعت بی دلیل از معاشرت با دوستان یا برخوردهای تحکم آمیز و امر و نهی-های لجاجت برانگیز و رفتارهای بی¬منطق به این دلیل که در زمان گذشته وجود نداشته است، کار درستی نیست و پدر و مادرها نباید طبق سلیقه¬ی شخصی درباره¬ی انتخاب و یا نداشتن دوست با جوانان حرف بزنند.
امیرمؤمنان علی(علیه السّلام) می¬فرماید: (( لاتقسّروا اولادکم علی آدابکم فانهم مخلوقون لزمان غیر زمانکم؛3 آداب و رسوم زمان خود را با زور و فشار به فرزندان خویش تحمیل نکنید، زیرا آنان برای زمانی غیر از زمان شما آفریده شده¬اند.))
براین اساس همان طور که پدران و مادران وظیفه دارند در تربیت و هدایت نسل جوان مطابق مقتضیات زمان عمل کرده و اوضاع و شرایط حاکم بر دوران نوجوانی را مدنظر قرار دهند، نوجوانان نیز باید دخالت¬های پدر و مادر در امور زندگی خود را به سلب آزادی تفسیر نکنند و با آغوش باز از دیدگاه¬های آنان استقبال کرده و بدانند که هیچ پدر و مادری سرانجام بدی برای فرزندان خود نمی¬خواهد و تذکرات و دخالت¬های آنان با هدف تأمین خوش¬بختی فرزندان و خیر و مصلحت آنان صورت می¬گیرد. این که گفته می¬شود نوجوانان در اموز زندگی با والدین خود مشورت کنند و از دیدگاه¬های آنان در زمینه¬ی انتخاب دوست بهره¬مند شوند، در همین راستا است.

ادامه مطلب...

نوشته های دیگران ()
نویسنده متن فوق: » دوستی ( جمعه 89/1/27 :: ساعت 12:19 صبح )