نقش دوست در زندگی جوان
قسمت اول
 
درخت دوستی بنشان که کام دل به بار آرد
نهال دشمنی برکن که رنج بی شمار آرد
(حافظ)
یکی از نیازهای روحی و عاطفی انسان، داشتن دوستان صمیمی است. دوستی رابطه ای است براساس محبت که دو انسان را به هم دیگر پیوند می دهد و نیاز عاطفی آن ها را برآورده می سازد. علاوه بر آن، دوستان صمیمی یار و یاور یک دیگر در حل مشکلات زندگی هستند. بدون داشتن دوستان واقعی، انسان هم تنها و بی یاور است و هم از نظر روحی و عاطفی با مشکلات جدّی روبرو است. از این رو در روایات اسلامی نیاز انسان به داشتن دوستان خوب به نیاز انسان به غذا تشبیه شده است.

ارزش دوست

دوستی در دوران نوجوانی اهمیت خاصی دارد، زیرا در سنین بلوغ، عواطف انسانی بیدار شده و آماده ی شکل گیری و شکوفایی است و به همین علت، انگیزه ی عاطفی نیرومندی نوجوانان را به سوی دوستی با هم سالان سوق می دهد. این انگیزه که در سنین کودکی سطحی و زودگذر بود، اکنون به صورت عمیقی در دورن نوجوان فعال است و لذا دوستی های نوجوانان به زودی به دست فراموشی سپرده نمی شود.
برقراری پیوند دوستی در این دوران به شکوفایی و پرورش عواطف نوع دوستی و محبت انسانی کمک می کند و سبب می شود شخصیت اجتماعی نوجوانان شکل گیرد. وقتی علاقه ی قلبی بین دو دوست ایجاد می شود، آن دو از صفات و حالات یک دیگر تأثیر می پذیرند. این تأثیر، ناآگاهانه و تدریجی است و با گذشت زمان بر میزان آن افزوده می شود و به هم خویی و هم رنگی می انجامد.
در روایتی از امام علی (علیه السلام) به این تأثیر ناآگاهانه و تدریجی اشاره شده است: «لاتَصحَب الشریر فَاِنَّ طبعَکَ یَسرِقُ مِن طبِعه شراً و انت لا تَعلمُ؛ (1) از مصاحبت با مردم فاسد بپرهیز که طبیعتت به طور ناآگاه، ناپاکی و بدی را از طبع او می دزدد، در حالی که تو از آن بی خبری».

معیارها و روش های انتخاب دوست

دوستی هایی که بدون آزمودن های قبلی به وجود می آیند، معمولاً دیری نمی پایند و به کوچک ترین عامل از هم می پاشند. علاوه بر آن، چنین دوستی هایی ممکن است عواقب خطرناکی برای انسان به همراه داشته باشد. بر همین اساس است که در تعالیم اسلامی توصیه شده که به سادگی به هر کسی که در مسیر ما قرار می گیرد اعتماد نکنیم، بلکه ابتدا او را بیازماییم و وقتی و وقتی که از شایستگی او برای دوستی مطمئن شدیم، او را به دوستی برگزینیم. البته این مطلب به معنای بدگمانی نسبت به دیگران نیست، اما بدگمان نبودن نسبت به یک نفر برای اعتماد کردن به او کافی نیست.
امام علی (علیه السلام) در این باره می فرماید: «کسی که پس از آزمایش صحیح، دیگری را به دوستی برگزیند، دوستیش پایدار و علاقه اش استوار خواهد ماند». (2)
در روایات متعدد دیگر آمده است که: «اگر کسی سه بار نسبت به شما خشمگین شد ولی به بدی درباره ی شما سخن نگفت، او شایسته ی دوستی است». (3)
پس کسی را که ما به دوستی انتخاب می کنیم باید چنان باشد که در مجموع باعث رشد و تعالی و پیش رفت فکری و روحی ما شود. برخی افراد در انتخاب دوست تنها به جنبه های ظاهری توجه می کنند، چنین دوستی هایی هرگز قابل اعتماد نیست، زیرا آن چه در دوستی به کار می آید ظاهر اشخاص نیست، بلکه صفات و خصوصیات روحی، فکری و اخلاقی آن هاست. برخی دیگر به علت کمبودهای عاطفی از هر کس که محبتی ببینند، مجذوب او می شوند. این نوع دوستی ها نیز چون از روی مطالعه و بررسی نیست، می تواند مضر و گاهی خطرناک باشد. تنها دوستی هایی قابل اعتماد و مفید است که شخص مطمئن باشد کسی را که برای دوستی برگزیده است، شایستگی دوست شدن را دارد. برای تشخیص این شایستگی ما سه معیار اساسی را ذکر می کنیم و در زیر به شرح و توضیح آن ها می پردازیم:

ادامه مطلب...

نوشته های دیگران ()
نویسنده متن فوق: » دوستی ( جمعه 89/1/27 :: ساعت 12:21 صبح )

نقش دوست در زندگی جوان
قسمت دوم و پایانی
 
حق و حدود دوستی

بعد از انتخاب افراد شایسته برای دوستی، نسبت به آن ها وظایفی داریم که باید آن ها را مراعات کنیم. رعایت نکردن حق و حدود دوستی سبب می شود دوستان خوب خود را از دست بدهیم و از دوستی با آن ها محروم شویم. برخی از حد و حدود به شرح زیر است:

1. رعایت حقوق دوستان:

هر کس باید دوستان صمیمی خود را مانند خود بداند و آن چه را برای خود نمی پسندد، برای آن ها نیز نپسندد. نباید به بهانه ی صمیمیت از رابطه ی دوستی سوء استفاده کرد و حقوق مادی و معنوی دوستان خود را زیر پا گذاشت. امام علی (علیه السلام) در توصیه های خود به فرزندش امام حسن (علیه السلام) می فرمایند:
«به اتکای روابط صمیمانه و دوستان، حق برادرت را ضایع مکن، زیرا این کار روابط دوستی را از بین می برد و کسی را که حقش را تباه ساختی دیگر برادر تو نخواهد بود». (1)
یکی از حقوق مسلم افراد، احترام به شخصیت آن ها است. گرچه بین دوستان نزدیک باید صمیمیت حکم فرما باشد نه احترامات رسمی، اما در هر حال طرفین باید به شخصیت هم احترام بگذارند و هرگز از محدوده ی ادب و اخلاق خارج نشوند. زیر پا گذاشتن اصول اخلاقی و داشتن رفتار سبک در بین دوستان موجب از بین رفتن صمیمیت و از هم پاشیدن پیوند دوستی است. امام سجاد (علیه السلام) می فرمایند:
«هم چنان که دوست تو به شخصیت تو احترام می گذارد تو نیز باید شخصیت او را محترم بشماری». (2)

2. یاری و مساعدت:

هر کس باید در یاری رساندن به دوستان خود به خصوص در مواقع سختی و نیاز، کوتاهی نکند. دوستان واقعی کسانی هستند که در سختی ها و مشکلات یار و یاور یک دیگرند. شاعر می گوید:
دوست آن باشد که گیرد دست دوست به وقت پریشان حالی و درماندگی

3. پر توقع نبودن:

گرچه دوستان وظیفه دارند نسبت به هم فداکار باشند، اما باید انتظارات بی جا از هم نداشته باشند. افراد پر توقع غالباً به علت انتظارات بیش از حدّ، دوستان خود را از دست می دهند.

4. وفاداری:

یکی از حقوق دوستان نسبت به هم وفاداری و با وفا بودن در همه ی شئون زندگی نسبت به هم است. پس به طور کلی آشنایی با حق و حدود دوستی سرفصل یک رفتار اجتماعی مناسب است. رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) درباره ی حقوق دوستی می فرمایند:

ادامه مطلب...

نوشته های دیگران ()
نویسنده متن فوق: » دوستی ( جمعه 89/1/27 :: ساعت 12:20 صبح )

چگونه به دوستان نزدیک بگوییم «نه»؟
 
برخی اوقات برای شما پیش آمده که در مقابل خواسته دیگران، برخلاف میل باطی جواب مثبت داده و درخواست او را قبول کرده اید. ممکن است جواب منفی دادن سخت به نظر برسد ولی ما چند راه مفید را برای رهایی شما از این موقیعت خاطر نشان می کنیم. سعی کنید قدرت «نه» گفتن را در خود تقویت نمایید البته طوری که باعث کدورت نشود.
1 ) برقراری رابطه دوستی: گاهی شخصی از شما درخواست رابطه دوستی می کند و می خواهد که بهترین دوست او باشید ولی شما بدلایل مختلف مایل به این کار نیستید. برای رهایی از دست او می توانید بگویید:
- وقت ندارم: به او بفهمانید که دوست صمیمی بودن نیازمند داشتن وقت زیاد و از خودگذشتگی است و شما بدلیل ذیق وقت نمی توانید از عهده اش برآیید.
- مسئولیتش را نمی توانم بپذیرم: وارد شدن شخصی به عنوان یک «دوست صمیمی» به زندگی باری به مسئولیت های فراوان شما اضافه می کند و شما آنقدر گرفتار هستید که نمی توانید آنرا قبول کنید.
- تو لایق بهترین ها هستی: به او بگویید که هر شخصی لایق داشتن بهترین چیزها در زندگی اش است و شما خود را در حد و اندازه ای نمی بینید که بتوانید برای او بهترین باشد.
- من شخصی منزوی هستم: انزوا و ترس شدید از حضور در اجتماع باعث شده که شما نتوانید با دیگران ارتباط برقرار کنید تا آنجا که حتی حاظر به شرکت در مراسمات مختلف نیستید و از آن و حشت دارید. شما باید از این مورد به عنوان آخرین راه حل استفاده کنید و قبل از آن مطمئن شوید که او اطلاعی از قابلیت های اجتماعی شما ندارد.

ادامه مطلب...

نوشته های دیگران ()
نویسنده متن فوق: » دوستی ( جمعه 89/1/27 :: ساعت 12:16 صبح )

دوست یابی
 
اگر اندکی دقت کنید،متوجه خواهید شد که شما آگاهانه یا نا خودآگاه به دنبال دوست یابی هستید. اما آیا تاکنون فکر کرده اید که دوستی چیست و دوست حقیقی کدام است؟
از آنجا که انسان موجودی اجتماعی است،صرف نظر از اینکه در چه جامعه ای زندگی می کند طبعاً به دنبال یافتن یاران و دوستان و همراهانی برای خود می باشد. البته چون این گزینش در میان اقوام و ملل مختلف،شکلهای متنوعی پیدا می کند و با انگیزه های گوناگون و یا بر اساس احساسات متفاوت عقلانی،عاطفی و غیر از آن به وجود می آید؛تعاریف مختلفی نیز از این واژه ارایه شده است. گروهی دوستی را صرفاً به معنای همان (معاشرت) دانسته اند. گروهی دیگر بر این باورند که دوستی عبارت است از پیدا شدن یک نوع ارتباط خاص که در مقاطع مختلف و یا در زمانی خاص،میان افراد پیدا می شود. برخی دیگر معتقدند که دوستی،یک نوع قرارداد اخلاقی است که با انگیزه های خاصّ دنیوی و اخروی بین افراد به وجود می آید. به هر حال قبل از آنکه بدانیم دوست خوب کیست و دوست بد کدام است؛باید دید ما چه تعریفی از (دوستی) داریم زیرا دوستی هم می تواند صحیح و هم نا صحیح باشد.

دوستی یعنی چه؟

در تفسیر المیزان در توسیف کلمه ی (أخِلاء)،دوستی چنین تعریف شده است: کلمه ی أخِلاء جمع خلیل به معنای دوست است. و اگر دوست را خلیل گفته اند بدان جهت است که آدمی،خُلّت یعنی حاجت خود را به او می گوید. و ظاهراً مراد از اخلاء،مطلقِ کسانی است که با یکدیگر محبت می کنند. چه متقین و اهل آخرت که دوستی شان با یکدیگر به خاطر خداست (نه به خاطر منافع مادی) و چه اهل دنیا که دوستی هایشان به منظور منافع مادی است. (1)
در کتاب المحجه البیضاء،دوستی چنین تعریف شده است:
(دوستی یعنی همنشینی،معاشرت و گفتگوی انسان با افرادی که به آنها علاقه و محبت دارد،زیرا با غیر دوست معمولاً کسی قصد معاشرت ندارد. این دوستی و ارادت و محبت یا لِذاته است (2) و یا مجازی و واسطه ای است که انسان به وسیله ی آن به دوست حقیقی برسد). (3)
بنابراین دوستی ها ممکن است بر اساس منافع مادی و خواهش های نفسانی و اغراض و احساسات باشد و یا بر اساس یک انگیزه ی صحیح. با استفاده از آنچه گذشت،دوستی صحیح بر اساس معیارهای دینی را اینچنین تعریف می کنیم:
محبت،علاقه،ارتباط روحی،حسن معاشرت و گفتگو میان دو فرد و یا بین افراد جامعه با ملاک صحیح و انگیزه ای الهی به طوری که دوستان بر اساس آن بتوانند نیازهای فردی و اجتماعی و احتیاجات دنیوی و اخروی خود را تأمین کنند.

دوستی حقیقی

این نوع از دوستی مخصوص اولیاء و مؤمنان واقعی است که تمام ارادت و انس و محبت خود را نسبت به خداوند تبارک و تعالی و اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) صرف نموده اند. آری اینان نخبگان عالم و کسانی هستند که از غیر دوست رسته و به دوست پیوسته اند و آنچنان لذت این دوستی را چشیده اند که حاضر نیستند دنیا و آنچه در آن است را با لحظه ای انس و محبت و مناجات با خدای تعالی و ارادت به ساحت معصومین (علیهم السلام) عوض کنند. زیرا آنان خود مصداق واقعی.
(والَّذِینَ آمَنُوا أشَّدُّ حُبّاً لِلّه). (4)
آنان که ایمان دارند بیشترین محبت و عشقشان به خداست.

فرازی از مناجات

معلّمان بزرگ محبت و پرچمداران راستین عبودیت،ائمه ی هدی صلوات الله علیهم اجمعین هستند. در اینجا فرازی کوتاه از مناجات سید العارفین علی بن الحسین حضرت امام سجاد (علیه السلام) را می آوریم که این جملات خود گویای آن است که دوستان حقیقی کیان اند.
لِقاؤکَ قُرَّهُ عَیْنی وَ وَصلُکَ مُنی نَفْسی وَ إلَیکَ شَوْقِی و فی مَحَبَتِکَ وَ لَهی و إلی هَواکَ صَابَتی وَ رِضَاکَ بُغْیَتِی وَ رُؤیَتُکَ حاجَتی وَ جِوارُکَ طَلِبَتِی وَ قُرْبُکَ غایَهُ سُؤالی وَ فی مُناجاتِکَ رَوْحی وَ راحتی وَ عِنْدَکَ دَواءُ عِلَّتِی وَ شِفَاءُ غُلَّتِی وَ بَرْدُ لَوْعَتی وَ لا تَقطَعنی عَنْکَ وَ لا تُباعدنی مِنْکَ یا نَعیمی وَ جَنَّتی وَ یا دُنیایَ وَ آخِرَتی. (5)
نور چشمان من! لقاء تو،و آرزویم رسیدن به تو،و تمام اشتیاقم به تو،شیدایی من در محبت تو،و دوای دردهایم و شفای عطش تشنگی ام و خنکی دل سوخته ام همه نزد توست. پس مرا از خود جدا مکن و به هجرانم مبتلا مساز. ای نعمت و بهشت من و ای دنیا و آخرت من. کیست که طعم حلاوت محبت تو را چشید و جز آن را طلب کرد و کیست که به قرب تو مأنوس گردید،آنگاه از تو روی گرداند.

ادامه مطلب...

نوشته های دیگران ()
نویسنده متن فوق: » دوستی ( جمعه 89/1/27 :: ساعت 12:15 صبح )

یک دوست خوب چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟
1- ایمان و پارسایی
ایمان و پارسایی از ویژگی های مهم یک دوست است ؛ زیرا انسان موحدی که دین را با جان و وجود پذیرفته و به وجود بهشت و جهنم اعتقاد  دارد و از زوال دنیا و بقای جهان آخرت نیز آگاه است ، به خوبی می داند تنها از راه عبودیت و بندگی است که می تواند سعادت دو جهان را کسب نماید.
قرآن شریف در این رابطه آیات گوناگونی دارد که در ضمن آنها ، مردم و مؤمنان را از برقرار کردن پیوند دوستی و مودت با کافران و مشرکان و منافقان بر حذر می دارد.

لا یَتَّخِذِ المُومِنُونَ الکافِرینَ أَولِیاءَ مِن دُونِ المُومِنینَ وَ مَن یَفعَل ذلِکَ فَلَیسَ مِنَ اللهِ فی شَیءٍ اِلا أَن تَتَّقُوا مِنهُم تُقیةً وَ یُحَذِّرُکُمُ اللهُ نَفسَهُ وَ اِلَی اللهِ المَصیر.( سوره آل عمران ، آیه 28 )

افراد با ایمان نباید به جای مؤمنان ، کافران را دوست و سرپرست خود انتخاب کنند و هر کس چنین کند هیچ رابطه ای با خدا ندارد.

در واقع قرآن در اینجا یک درس مهم سیاسی اجتماعی به مسلمانان می دهد و آن این است که هرگز بیگانگان را به عنوان دوست و حامی خود نپذیرید. تاریخچه استعمار گویای آن است که ظالمان استعمارگر همیشه در لباس دوستی و دلسوزی و اظهار محبت ظاهر شده و درنهایت بر آن جامعه تاخته و هر چه بوده  به یغما برده اند.

از کجا بفهمیم که شخص با ایمان است؟

ادامه مطلب...

نوشته های دیگران ()
نویسنده متن فوق: » دوستی ( چهارشنبه 89/1/18 :: ساعت 6:23 عصر )

سخنان معصومان علیهم السلام (روش دوست یابی)

رسول خدا(ص): (المرء علی دین خلیله فلینظر احدکم من یخالل).

انسان در دین خود از دوستش تاثیر می پذیرد پس لازم است هر یک از شما درباره انتخاب دوست، دقت کنید.

رسول خدا(ص): «لا خیر لک فی صحبه من لا یری لک من الحق مثل ما تری له ».

کسی که تو به حقوق او توجه داری ولی او به حق تو توجه ندارد رفیق خوبی نخواهدبود (شایستگی رفاقت ندارد). امام علی (ع): «و احذر صحابه من یفیل رایه وینکر عمله فان الصاحب معتبر بصاحبه ».

از دوستی با کسانی که افکارشان نادرست و اعمالشان ناپسند است، دوری گزین زیراانسان از دوستش، متاثر می شود.

امام علی (ع): «لاتصحب المالق فیزین لک فعله و یود انک مثله ».

با چاپلوس (تملق گو) دوستی نکن، زیرا کار ناروای خود را در نظر تو نیک جلوه می دهد و دوست دارد تو نیز مانند او شوی. امام علی (ع): «من اتخذ اخا من غیراختیار الجاه الاضطرار الی مرافقه الاشرار».

ادامه مطلب...

نوشته های دیگران ()
نویسنده متن فوق: » دوستی ( چهارشنبه 89/1/18 :: ساعت 6:18 عصر )