نقش دوست در زندگی جوان
قسمت اول
 
درخت دوستی بنشان که کام دل به بار آرد
نهال دشمنی برکن که رنج بی شمار آرد
(حافظ)
یکی از نیازهای روحی و عاطفی انسان، داشتن دوستان صمیمی است. دوستی رابطه ای است براساس محبت که دو انسان را به هم دیگر پیوند می دهد و نیاز عاطفی آن ها را برآورده می سازد. علاوه بر آن، دوستان صمیمی یار و یاور یک دیگر در حل مشکلات زندگی هستند. بدون داشتن دوستان واقعی، انسان هم تنها و بی یاور است و هم از نظر روحی و عاطفی با مشکلات جدّی روبرو است. از این رو در روایات اسلامی نیاز انسان به داشتن دوستان خوب به نیاز انسان به غذا تشبیه شده است.

ارزش دوست

دوستی در دوران نوجوانی اهمیت خاصی دارد، زیرا در سنین بلوغ، عواطف انسانی بیدار شده و آماده ی شکل گیری و شکوفایی است و به همین علت، انگیزه ی عاطفی نیرومندی نوجوانان را به سوی دوستی با هم سالان سوق می دهد. این انگیزه که در سنین کودکی سطحی و زودگذر بود، اکنون به صورت عمیقی در دورن نوجوان فعال است و لذا دوستی های نوجوانان به زودی به دست فراموشی سپرده نمی شود.
برقراری پیوند دوستی در این دوران به شکوفایی و پرورش عواطف نوع دوستی و محبت انسانی کمک می کند و سبب می شود شخصیت اجتماعی نوجوانان شکل گیرد. وقتی علاقه ی قلبی بین دو دوست ایجاد می شود، آن دو از صفات و حالات یک دیگر تأثیر می پذیرند. این تأثیر، ناآگاهانه و تدریجی است و با گذشت زمان بر میزان آن افزوده می شود و به هم خویی و هم رنگی می انجامد.
در روایتی از امام علی (علیه السلام) به این تأثیر ناآگاهانه و تدریجی اشاره شده است: «لاتَصحَب الشریر فَاِنَّ طبعَکَ یَسرِقُ مِن طبِعه شراً و انت لا تَعلمُ؛ (1) از مصاحبت با مردم فاسد بپرهیز که طبیعتت به طور ناآگاه، ناپاکی و بدی را از طبع او می دزدد، در حالی که تو از آن بی خبری».

معیارها و روش های انتخاب دوست

دوستی هایی که بدون آزمودن های قبلی به وجود می آیند، معمولاً دیری نمی پایند و به کوچک ترین عامل از هم می پاشند. علاوه بر آن، چنین دوستی هایی ممکن است عواقب خطرناکی برای انسان به همراه داشته باشد. بر همین اساس است که در تعالیم اسلامی توصیه شده که به سادگی به هر کسی که در مسیر ما قرار می گیرد اعتماد نکنیم، بلکه ابتدا او را بیازماییم و وقتی و وقتی که از شایستگی او برای دوستی مطمئن شدیم، او را به دوستی برگزینیم. البته این مطلب به معنای بدگمانی نسبت به دیگران نیست، اما بدگمان نبودن نسبت به یک نفر برای اعتماد کردن به او کافی نیست.
امام علی (علیه السلام) در این باره می فرماید: «کسی که پس از آزمایش صحیح، دیگری را به دوستی برگزیند، دوستیش پایدار و علاقه اش استوار خواهد ماند». (2)
در روایات متعدد دیگر آمده است که: «اگر کسی سه بار نسبت به شما خشمگین شد ولی به بدی درباره ی شما سخن نگفت، او شایسته ی دوستی است». (3)
پس کسی را که ما به دوستی انتخاب می کنیم باید چنان باشد که در مجموع باعث رشد و تعالی و پیش رفت فکری و روحی ما شود. برخی افراد در انتخاب دوست تنها به جنبه های ظاهری توجه می کنند، چنین دوستی هایی هرگز قابل اعتماد نیست، زیرا آن چه در دوستی به کار می آید ظاهر اشخاص نیست، بلکه صفات و خصوصیات روحی، فکری و اخلاقی آن هاست. برخی دیگر به علت کمبودهای عاطفی از هر کس که محبتی ببینند، مجذوب او می شوند. این نوع دوستی ها نیز چون از روی مطالعه و بررسی نیست، می تواند مضر و گاهی خطرناک باشد. تنها دوستی هایی قابل اعتماد و مفید است که شخص مطمئن باشد کسی را که برای دوستی برگزیده است، شایستگی دوست شدن را دارد. برای تشخیص این شایستگی ما سه معیار اساسی را ذکر می کنیم و در زیر به شرح و توضیح آن ها می پردازیم:

ادامه مطلب...

نوشته های دیگران ()
نویسنده متن فوق: » دوستی ( جمعه 89/1/27 :: ساعت 12:21 صبح )

نقش دوست در زندگی جوان
قسمت دوم و پایانی
 
حق و حدود دوستی

بعد از انتخاب افراد شایسته برای دوستی، نسبت به آن ها وظایفی داریم که باید آن ها را مراعات کنیم. رعایت نکردن حق و حدود دوستی سبب می شود دوستان خوب خود را از دست بدهیم و از دوستی با آن ها محروم شویم. برخی از حد و حدود به شرح زیر است:

1. رعایت حقوق دوستان:

هر کس باید دوستان صمیمی خود را مانند خود بداند و آن چه را برای خود نمی پسندد، برای آن ها نیز نپسندد. نباید به بهانه ی صمیمیت از رابطه ی دوستی سوء استفاده کرد و حقوق مادی و معنوی دوستان خود را زیر پا گذاشت. امام علی (علیه السلام) در توصیه های خود به فرزندش امام حسن (علیه السلام) می فرمایند:
«به اتکای روابط صمیمانه و دوستان، حق برادرت را ضایع مکن، زیرا این کار روابط دوستی را از بین می برد و کسی را که حقش را تباه ساختی دیگر برادر تو نخواهد بود». (1)
یکی از حقوق مسلم افراد، احترام به شخصیت آن ها است. گرچه بین دوستان نزدیک باید صمیمیت حکم فرما باشد نه احترامات رسمی، اما در هر حال طرفین باید به شخصیت هم احترام بگذارند و هرگز از محدوده ی ادب و اخلاق خارج نشوند. زیر پا گذاشتن اصول اخلاقی و داشتن رفتار سبک در بین دوستان موجب از بین رفتن صمیمیت و از هم پاشیدن پیوند دوستی است. امام سجاد (علیه السلام) می فرمایند:
«هم چنان که دوست تو به شخصیت تو احترام می گذارد تو نیز باید شخصیت او را محترم بشماری». (2)

2. یاری و مساعدت:

هر کس باید در یاری رساندن به دوستان خود به خصوص در مواقع سختی و نیاز، کوتاهی نکند. دوستان واقعی کسانی هستند که در سختی ها و مشکلات یار و یاور یک دیگرند. شاعر می گوید:
دوست آن باشد که گیرد دست دوست به وقت پریشان حالی و درماندگی

3. پر توقع نبودن:

گرچه دوستان وظیفه دارند نسبت به هم فداکار باشند، اما باید انتظارات بی جا از هم نداشته باشند. افراد پر توقع غالباً به علت انتظارات بیش از حدّ، دوستان خود را از دست می دهند.

4. وفاداری:

یکی از حقوق دوستان نسبت به هم وفاداری و با وفا بودن در همه ی شئون زندگی نسبت به هم است. پس به طور کلی آشنایی با حق و حدود دوستی سرفصل یک رفتار اجتماعی مناسب است. رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) درباره ی حقوق دوستی می فرمایند:

ادامه مطلب...

نوشته های دیگران ()
نویسنده متن فوق: » دوستی ( جمعه 89/1/27 :: ساعت 12:20 صبح )